زنده یاد محمود پاینده لنگرودی مردم شناس، شاعر، فرهنگنامه نویس، خوشنویس در 12 آبان سال 1310 خورشیدی در شهر لنگرود به دنیا آمد. پدرش محمد نباتچی از بازاریان خوشنام لنگرود بود.
پاینده، تحصیلات ابتدایی را در شهر لنگرود به پایان برد، اما به دلیل بیماری پس از 2 سال ترک تحصیل بار دیگر به دبیرستان رفت و به تحصیلات خود ادامه داد. پس از پایان تحصیلات دبیرستانی به کارهای فرهنگی رغبت نشان داد و در کنار آن به فعالیت سیاسی پرداخت. در همین دوران با نشریه «چلنگر» آشنا شد و به سرودن شعر پرداخت.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 به دلیل فشارهایی که بر او وارد می شد، زادگاه خود را ترک گفت و به تهران کوچ کرد. در سال های 1333 و 1334 با اهل قلم تهران آشنا شد و با مجله امید ایران به همکاری پرداخت و هر هفته دو صفحه از مجله را با شعر سیاسی خود پر کرد. مجله امید در سال 1334 پس از یک سال انتشار از فعالیت باز ماند و تعطیل شد.
پاینده قریحه ای خوش داشت و به فارسی و گیلکی شعر می سرود. او از رهروان سبک نیمایی بود و در سال 1334 نخستین مجموعه اشعار خود را به نام «گل عصیان» با مقدمه پرویز جهانگیر منتشر کرد. 2 سال بعد ترانه های گیلکی (مجموعه ای شامل 44 دوبیتی) از ناصر فرهادیان، شهدی لنگرودی و محمود پاینده را در سال 1336 منتشر و چاپ کرد.
خوشنویسی را در انجمن خوشنویسان نزد استادانی چون: ابراهیم بوذری، حسین میرخانی و عبدالله فرادی آموخت و از سال 1337 برای امرارمعاش به کارهای مختلف از جمله: حسابداری، نقاشی، تابلونویسی و خوشنویسی دست یازید. مدتی در سازمان تبلیغاتی «آوازه» به کار طراحی اشتغال ورزید و طراحی های او خواستاران زیادی داشت. بعدها در موسسه کیهان استخدام شد و تا زمان بازنشستگی در آن موسسه مشغول به کار بود.
در سال 1338 نخستین منظومه گیلکی خود را به نام «یه شو بو شوم روخئونه» (شبی به رودخانه رفتم) را سرود و در سال 1358 آن را به چاپ رساند. شاعر در این اشعار دلتنگی و نوستالژی خود را بیان می دارد و اندیشه سیاسی اش را بازتاب می دهد.
پاینده دومین منظومه گیلکی اش را به نام «لیله کوه» در سال 1347 سرود و آن را در سال 1358 منتشر کرد. بن مایه اشعار منظومه بر باورها و اعتقادات مردم زادگاهش استوار است.
مجموعه ای از اشعار فارسی شاعر در دو قالب کلاسیک و نو در سال 1383 پس از وفات شاعر چاپ و منتشر شد.
او یکی از چهره های سخت کوش در عرصه فرهنگ عامه بود، کوشش های او در جهت گردآوری فولکور زادگاه خود از او چهره ای جاودانه ساخته است «فرهنگ گیل و دیلم» وی در ششمین دوره کتاب سال به عنوان اثری برتر برگزیده شده است.
وی ریا و تظاهر را بد می داشت و به مردم خود عشق می ورزید و تا پایان عمرش به آرمان هایش پایبند بود. گستره کار او فرهنگ عامه، شعر و ادبیات، تاریخ و طراحی و نقاشی بود. او در شامگاه 27 آبان 1377 در 67 سالگی در تهران جهان را بدرود گفت و در زادگاهش لنگرود به خاک سپرده شد. بیش از 17 کتاب و ده ها مقاله ی پژوهشی از وی در نشریات و مجلات و جنگ های ادبی و پژوهشی مختلف از جمله: سالنامه امید ایران، ماهنامه کاوه، یادگار نامه فخرایی، چیستا، گیلان نامه، صدای شالیزار، گیله وا، یادنامه استاد شهدی، کتاب گیلان، راهنمای سیاحت و زیارت گیلان و ... به چاپ رسیده است.
آثار و تالیفات:
الف: شعر و ادبیات
1 - گل عصیان (مجموعه شعر فارسی شامل 22 شعر) تهران، 56 ص (1334)
2 - ترانه های گیلکی (مجموعه 44 دو بیتی گیلکی) تهران، 26 ص، (1336)
3 - یه شو بوشوم روخئونه، ناشر مولف، 80 ص (1357)
4 - لیله کوه، تهران، ناشر مولف، 50 ص (1357)
5 - شعرهای گیلکی افراشته، گردآوری و برگردان، رشت، گیلکان، 288 ص (1374)
6 - گیلوا (مجموعه اشعار فارسی)، تهران، آتنا، 165 ص (1383)
ب: مردم شناسی و فرهنگ عامه
1 - مثل ها و اصطلاحات گیل و دیلم، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، چاپ دوم، تهران، سروش، 302 ص (1374)
2 - آیین ها و باورداشت های گیل و دیلم، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، چاپ دوم، تهران، پژوهشگاه مطالعات علوم انسانی، 428 ص (1377)
3 - پل خشتی لنگرود (خشته پل)، تهران، ناشر مولف، 12 ص (1357)
4 - فرهنگ گیل و دیلم، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، تهران، 788 ص (1376)
پ: تاریخ
1 - قیام غریب شاه گیلانی مشهور به عادلشاه، تهران، انتشارات سحر، 108 ص (1357)
2 - یادی از دکتر حشمت جنگلی، تهران، انتشارات سحر، 108 ص (1368)
3 - خونینه های تاریخ دارالمرز (گیلان و مازندران)، رشت، گیلکان، 306 ص (1370)
آثار در دست چاپ:
1 - فرهنگ گیل و دیلم جلد دوم.
2 - گیلان در شعر شاعران
3 - مجموعه داستان های کوتاه (مشتمل بر چهل داستان کوتاه)